رجشمار فرش عاملی مهم در کیفیت فرش

رجشمار فرش یکی از ویژگی‌های کلیدی در ارزیابی کیفیت و قیمت فرش‌های دستباف به شمار می‌رود و می‌تواند نشانه‌ای از ظرافت و دقت کار در بافت آن باشد. در حالی که اکثر ما با مفهوم تراکم آشنا هستیم، این اصطلاح در فرش‌های ماشینی و دستباف معانی متفاوتی دارد. تراکم در فرش‌های ماشینی، به تعداد گره‌ها در واحد سطح اشاره می‌کند. اما در فرش‌های دستباف، هر رج علاوه بر تعداد گره‌ها، نشان‌دهنده هنر و زمان صرف شده برای بافت است. در این مقاله از وب سایت ذوالانواری، به بررسی مفهوم رج و رجشمار در فرش‌های دستباف خواهیم پرداخت.

تعریف رج در فرش

برای درک بهتر و آشنایی کامل با رجشمار اول مفهوم رج را بیان می‌کنیم:

رج، یکی از مفاهیم کلیدی در بافت فرش است که به طور کلی به میزان تراکم گره‌ها در طول و عرض فرش اشاره دارد. این واحد اندازه‌گیری می‌تواند به نوعی معادل ذرع نیز در نظر گرفته شود، که خود نشان‌دهنده تعداد خفت فرش است. هرچه تراکم فرش افزایش یابد و بافت آن ریزتر شود، به تبع آن تعداد گره‌های موجود نیز بیشتر خواهد شد. این افزایش در تعداد گره‌ها نه تنها به بهبود کیفیت و ظرافت فرش کمک می‌کند، بلکه ارزش مادی و معنوی آن را نیز به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. در واقع، رجشمار به عنوان یکی از مولفه‌های مهم در ارزیابی و انتخاب فرش، نقش بسزایی ایفا می‌کند.

رجشمار فرش چیست؟

رجشمار فرش به عنوان یکی از معیارهای کلیدی در تعیین ارزش مادی و معنوی فرش شناخته می‌شود. هر چه تعداد گره‌ها یا تراکم بافت فرش بیشتر باشد، به طور طبیعی قیمت آن نیز افزایش می‌یابد. این معیار به نوعی نشان‌دهنده کیفیت و دقت کار بافنده است. از سوی دیگر، ذرع به عنوان واحدی دیگر برای اندازه‌گیری تراکم فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد، که در هر منطقه ممکن است معانی متفاوتی داشته باشد. به‌عنوان مثال، در اصفهان، یک ذرع برابر با ۱۰۴ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود، در حالی که در تبریز این مقدار به ۱۱۲ سانتی‌متر افزایش می‌یابد. 

چگونه گره را در هر رجشمار شمارش کنیم؟

جالب است بدانید که این کار در فرش‌های دستباف به سادگی قابل انجام است. کافی است فرش را به پشت برگردانده و با استفاده از یک خط‌کش، در فاصله 7 سانتی‌متری، تعداد گره‌ها را بشمارید. اگر به خرید یا فروش فرش‌های دستباف فکر می‌کنید، توجه به این نکته ضروری است که فرش‌های با کیفیت و نفیس معمولاً دارای رجشمار یکسان در قسمت‌های مختلف هستند، که نشان‌دهنده یکدستی بافت آن‌ها است. همچنین باید بدانید که رابطه بین رجشمار و ظرافت فرش به شکل خطی نیست. بلکه به صورت صعودی است و با افزایش رجشمار، ظرافت فرش به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

رجشمار گبه به چه صورت است؟

رجشمار گبه به طور قابل توجهی از رجشمار فرش و قالی کمتر است و معمولاً بین 15 تا 40 گره متغیر است، بسته به اندازه و بافت آن. با افزایش درشت‌‌بافی گبه، تراکم آن کاهش می‌یابد و در نتیجه، ارزش مادی و معنوی آن نیز افت می‌کند. گبه را می‌توان به عنوان نسخه‌ای کوچک‌تر از قالی تصور کرد که در گذشته و حتی در حال حاضر، توسط ایلات و عشایر در برخی مناطق بافته می‌شود. نقوش و طرح‌های گبه عمدتاً الهام گرفته از طبیعت و مناظر اطراف این جوامع است. به دلیل ابعاد کوچکتر این دستبافت‌ها، گبه به این نام شناخته می‌شود و به طور طبیعی، رجشمار کمتری نیز خواهد داشت.

کلام آخر

رجشمار فرش یکی از عوامل اصلی در ارزیابی کیفیت و قیمت فرش‌های دستباف محسوب می‌شود. در فرش‌های ماشینی، تراکم به تعداد گره‌ها در واحد سطح مربوط می‌شود، اما در فرش‌های دستباف، هر رج نشان‌دهنده هنر و زمان صرف شده برای بافت است. افزایش رجشمار، بهبود کیفیت و ارزش فرش را به همراه دارد. همان طور که اشاره کردییم رجشمار گبه از قالی کمتر است و تفاوت‌هایی با آن‎‌ها دارد. خرید مطمئن چنین محصولاتی در گرو انتخاب محموعه‌ای معتبر است. در این راستا پیشنهاد می‌کنیم ابتدا از راهنمای خرید بدون واسطه گبه‌ی دستباف عشایری استفاده کنید.