همه چیز درباره فرش دستباف آذربایجان، میراثی هزار ساله
فرش دستباف آذربایجان یکی از مهم‌ترین میراث خطه آذربایجان است. آذربایجان در ایران به دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تقسیم شده و در آذربایجان غربی هنر قالی بافی رونق چندانی ندارد ولی در آذربایجان شرقی به ویژه در هریس و تبریز در هنر قالی بافی سابقه تاریخی دارند و از شهرت جهانی برخوردار است. در این مطلب از ذوالانواری با ما همراه باشید.
فرش دستباف آذربایجان
فرش دستباف آذربایجان در انواع ضخامت‌ها و اقسام ابعاد بافته می‌شود. این هنر زیبا در تراکم پایین با ۱۸ گره تا تراکم بالا با ۷۰ گره بافته می‌شود. برای بافت این نوع فرش بافنده با استفاده از قلاب رشته‌های پشمی پرز مانند قالی را بر روی چله‌های بسیار کشیده و محکم گره می‌زند و با کوبیدن مداوم شانه‌های کوچک و سبک روی این گره‌ها باعث فشردگی و انسجام شبکه تار و پود خواهد شد. قالیبافان آذربایجان برای تولید پشم قالی از پشم گوسفندان مغان و ماکو استفاده می‌کنند که نوع آن‌ها زیر و ضخیم است.
مقداری از پشم مورد نیاز قالی را از گوسفندان سلماس، رضائیه، خوی یا استرالیا تهیه می‌کنند. برای بافت فرش مرغوب و ظریف از کرک استفاده می‌شود. برای رنگ کردن پشم‌های مورد نیاز در کارگاه‌های رنگرزی از رنگ‌های متداول مانند: قرمز، نارنجی، سبز، زرد، آبی و … استفاده می‌گردد.
قالی دستباف تبریز، میراث هزار ساله
قبل از دوره صفوی فرش دستباف ایرانی بافته شده در خطه آذربایجان به آن مرحله از تکامل و پیشرفت رسیده بود که نقاشان و طراحان بزرگ برای این فرش‌ها نقشه طراحی می‌کردند. در دوران صفوی طراحان با الهام از مرقعات، تذهیب و مینیاتورها موجود در شهر تبریز اولین نقش مایه ختایی و اسلیمی را طراحی کردند. فرش‌های باقی مانده از دوران صفوی اوج تکامل نقشه را از نظر تکنیک و رنگ نشان می‌دهد.
نقشه‌های فرش تبریزی در آن دوران به حدی زیبا و شگفت انگیزند که می‌توان با آثار نقاشان بزرگ آن دوره از جمله سلطان محمد تبریزی، کمال الدین بهزاد و … مقایسه کرد. بعد از دوره صفوی رونق فرش بافی در تبریز رکود یافت ولی در اواخر دوره قاجاریه به اوج خود رسید. به یکی از قطب‌های فعال در تجارت فرش تبدیل شد و بازار پر رونق برای کمپانی‌های اروپایی گردید. فرش تبریز با وجود برخی ناملایمات و بحران‌ها دچار آسیب‌های جدی از جمله رنگ، جنس و نقشه شد ولی قالیبافان ماهر سعی کردند ویژگی‌های فرش تبریز را از جمله جذابیت رنگ، بافت و مرغوبیت آن را حفظ کنند.
طرح و نقشه فرش دستباف آذربایجان
طرح و نقشه فرش‌های آذربایجان در مقایسه با فرش‌های شهرهای اراک، خراسان و کرمان به گونه‌ای است که طرح و اصالت و ویژگی‌های حرفه‌ای فرش کمتر دچار تغییر شده و مطابق سلیقه مشتریان خارجی شده است. نقشه‌های فرش تبریزی بر اساس توانایی و استعداد عده‌ای از هنرمندان اصیل طراحی می‌شود که همین امر باعث ایجاد ذوق آزمایی بین هنرمندان شده است. یکی از ویژگی‌های فرش تبریز طراحی یک یا چند ترنج مرکزی که گاهاً به چند قسمت تقسیم می‌شوند. زمینه ترنج‌ها انواع ساقه و شاخه اسلیمی و گل‌های ختایی طراحی شده و گاهی مواقع طرح‌هایی از حیوانات وحشی، حیوانات افسانه‌ای مانند سیمرغ و اژدها یا شکارچیان پیاده یا سواره در ردیف‌های از فرش طراحی شده است.
رشد و رونق صنعت قالی بافی آذربایجان
رشد صنعت قالی بافی در خطه آذربایجان مرهون زحمت‌های هنرمندان، طراحان و تولیدکنندگان فعال این خطه بوده است. تا به امروز مرغوب‌ترین و زیباترین فرش‌های موجود در بازار که مورد توجه خریداران خارجی و داخلی قرار گرفته فرش‌های دستباف آذربایجان است.
سخن آخر
یکی از میراث مهم خطه آذربایجان فرش دستباف آذربایجان است. این هنر زیبا بیشتر در آذربایجان شرقی رونق یافته و با وجود ناملایمات و بحران‌هایی که در این خطه به وجود آمده است. با این حال هنرمندان و قالیبافان فعال این خطه این هنر زیبا را به اوج خود رسانده و به دیگر کشورها عرضه داشته‌اند. از ویژگی‌های مهم فرش آذربایجان می‌توان به مرغوبیت، رنگ، بافت، جنس و اصالت آن اشاره کرد. مجموعه ذوالانواری تولیدکننده گبه‌های دستباف و نفیس کشکولی در ایران است که می‌توانید جهت ارتباط با شماره‌های موجود در سایت در تماس باشید.
