آشنایی با موتابی و نحوه انجام آن
یکی از بافت‌های اصیل ایرانی که متاسفانه در حال انقراض بوده بافت موتابی در شهرستان میبد استان یزد است. بافت موتابی توسط چرخ‌های دستی خاص انجام شده و برای بافت چادرهای عشایر از آن استفاده می‌شود. در این محتوا از ذوالانواری قصد داریم درباره موتابی چیست و مراحل انجام آن صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
موتابی چیست؟
موتابی یک هنر اصیل و سنتی ایرانیان است در شهرستان میبد استان یزد انجام می‌شود. از ترکیب دو واژه مو و تابی تشکیل شده که با تاباندن موهای بزها، نخ های محکم درست می‌کنند که از آن‌ها برای بافت طناب و چادر عشایر استفاده می‌کنند. هنر موتابی یکی از معدود هنرهای دستی بوده که از بدو اختراع آن تا به الان هیچ گونه تغییری در روش انجام آن صورت نگرفته است. این هنر دستی زیبا از ابتدا در شهرستان میبد استان یزد رواج داشته است. هر یک از روستاهای شهرستان میبد به یک هنر خاصی مشغول بوده‌اند از جمله روستای فیروزآباد در هنر کرسی بافی، روستای بشنیغان در هنر زیلوبافی، میبد پایین در هنر باغداری و صیفی کاری، میبد بالا در هنر سفالگری و بفروئیه در هنر موتابی شناخته شده‌اند.
نحوه انجام موتابی
در این هنر دستی موهای بز را توسط چرخ‌های دستی خاص به صورت نخ‌ها و ریسمان‌های محکم می‌بافند. سپس از این نخ‌ها و ریسمان‌ها برای بافت سیاه چادر عشایر، طناب، مهار کردن دام‌ها، جهاز شترها و … استفاده می‌کنند. ریسمان‌های بافته شده توسط موتابی بیشتر در چادر عشایر به رنگ سیاه استفاده شده به همین دلیل بیشتر از مو بزهای سیاه استفاده می‌شود. ابتدا دامدار دست و پای بز را می‌بندد سپس به وسیله قیچی‌های بسیار بزرگ موهای آن را می‌چیند. پس از آن توسط فرد هنرمند به نام موتاب این موها به ریسمان‌های محکم تبدیل می‌شود.
مراحل گام به گام موتابی
هنر موتابی یک هنر دستی اصیل است که در چند مرحله انجام می‌شود. در ادامه به صورت گام به گام مراحل آن را توضیح می‌دهیم:
گام اول
ابتدا موهای بز توسط زدن طنابی که به تخته زیگا متصل است به شکل رشته‌های نازک و جدا در می‌آید. به این کار به اصطلاح حلاجی موی بز گفته می‌شود.
گام دوم
به وسیله جاروهای دستی مقداری آب بر روی موهای حلاجی شده ریخته می‌شود تا مرطوب شوند. سپس آن‌ها را به شکل فیتیله‌ایی می‌پیچند و درون گونی‌های به نام حمبونه می‌ریزند.
گام سوم
گونی موهای بز یا همان حمبونه توسط کمربند مخصوص به کمر موتاب بسته می‌شود. طرف دیگر این کمربند به طنابی وصل شده که سر دیگر آن به چرخ ریس وصل شده است.
گام چهارم
موتاب کار از داخل گونی دوسر از رشته‌های فیتیله موی بز را به طرف دیگر چرخ ریس وصل می‌کند.
گام پنجم
موتاب کار با راه رفتن به عقب و عقب کشیدن طناب متصل به چرخ باعث چرخیدن چرخ می‌شود. موتاب با این کار باعث شده از یک سمت چرخ دستی بچرخد و از سمت دیگر موهای وصل شده به چرخ شروع به تابیدن می‌کند.
گام ششم
پس از این که موها به هم تابیده شدن شخص موتاب آن‌ها را از چرخ جدا می‌کند و به دور دو میله‌ای که به زمین متصل هستند می‌اندازد و با چرخاندن ریسمان‌ها باعث محکم شدن آن‌ها می‌شود.
گام هفتم
در مرحله آخر موتاب کار می‌تواند با بافتن ریسمان‌ها به هم (به شکل بافت موهای دختران) آن‌ها را به طناب‌های محکم تبدیل کند یا آن که این ریسمان‌ها را به عشایر برای بافت چادرها بفروشد.
سخن آخر
یکی از هنرهای اصیل ایرانی که از بدو اختراع تا به الان دچار تغییرات در نحوه انجام آن نشده هنر موتابی است. این هنر با ارزش توسط هنرمندان شهرستان میبد استان یزد انجام می‌شود. متاسفانه این هنر دستی در حال انقراض است. ما در این محتوا سعی کردیم درباره این هنر دستی اصیل مطالب مفید ارائه دهیم تا توجه هنر دوستان را به این هنر خاص بالا ببریم تا اقدامات لازم برای جلوگیری از منسوخ شدن آن انجام شود. جهت خرید گبه دستباف با الیاف ارگانیک و رنگ طبیعی با شماره‌های موجود در سایت در تماس باشید.
