پرداخت یا روگیری فرش دستباف
فرش دستباف ایرانی، هنر پرافتخاری است که از دیرباز در خانه‌های ایرانیان و همچنین اقصی نقاط جهان، جلوه‌ای از زیبایی و هنر بی‌بدیل کشور ما را به نمایش گذاشته است. در کنار نقش و نگار و ظرافت بافت این فرش‌ها، پرداخت نهایی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و ظرافت و زیبایی فرش را دوچندان می‌کند. پرداخت فرش دستباف، شامل مراحلی است که پس از اتمام بافت فرش انجام می‌شود و به منظور تمیز کردن، براق کردن و تثبیت رنگ‌های فرش انجام می‌گیرد.این مراحل ظرافت و دقت بالایی را می‌طلبد و توسط استادکاران مجرب و ماهر انجام می‌شود. در ادامه این مقاله از وب سایت ذوالانواری شما را بیشتر با روگیری فرش دستباف آشنا خواهیم کرد.
پرداخت فرش دستباف چیست؟
فرش دستباف، هنری کهن و ارزشمند، دارای سه بعد اصلی است: تار (طول)، پود (عرض) و پرز (گره). پرزها، که همان نخ‌های خامه‌ای هستند که بر روی آن‌ها راه می‌رویم، نقش بسیار مهمی در زیبایی و جلوه نهایی فرش ایفا می‌کنند. بافت این فرش‌ها به دلیل کار دستی، معمولاً دچار ناهمواری‌هایی می‌شود که می‌تواند جلوه آن را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، عمل پرداخت فرش دستباف ضروری است تا این ناهماهنگی‌ها از بین برود. این فرآیند نه تنها سطح فرش را صاف و یکدست می‌کند، بلکه طرح‌ها و رنگ‌های اصلی آن را به وضوح نمایان می‌سازد. با نگاهی دقیق به بافت فرش، می‌توان متوجه شد که برخی از نخ‌ها به طور نامنظم قرار گرفته‌اند و این شلختگی جلوه زیبای آن را مخدوش می‌کند. بنابراین، پرداخت فرش نه تنها یک ضرورت است، بلکه قدمی ضروری در راستای حفظ و نمایش هنر ناب دستباف به شمار می‌آید.
مراحل پرداخت فرش دستباف
فرش دستباف طی مراحل زیر روگیری یا پرداخت می‌شود:
- غبارروبی فرش، گام نخست در فرآیند حفظ زیبایی و کیفیت آن است که طی آن با استفاده از جاروبرقی و دستگاه‌های مخصوص، تمامی گرد و غبار و آلودگی‌های نفوذ کرده به بافت فرش به دقت از بین می‌رود.
- پس از این مرحله، در صورت مشاهده لکه، از شوینده‌های ملایم و اختصاصی بهره گرفته می‌شود تا هر گونه کثیفی به آرامی پاک گردد.
- در ادامه شیرازه‌بافی، نوارهای مقاوم به لبه‌های فرش بافته می‌شوند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. همچنین، با استفاده از قیچی مخصوص، پرزهای اضافی و بلند فرش به دقت کوتاه می‌شوند تا سطح آن کاملاً صاف و یکدست به نظر برسد.
- در نهایت، با اعمال آهار مخصوص، رنگ‌های فرش تثبیت و براق می‌شوند، که نه تنها زیبایی آن را دوچندان می‌کند بلکه به افزایش طول عمر فرش نیز یاری می‌رساند.
- در پایان، فرش به کمک ابزارهای ویژه‌ای فشرده می‌شود تا سطحی صاف و یکنواخت به دست آید.
دو روش پرداخت فرش دستباف
پرداخت فرش به دو روش دستی و ماشینی انجام می‌گیرد که هر یک ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند:
- در روش دستی، استادکار با استفاده از ابزارهای خاصی مانند تیغ و قیچی، به دقت سطح فرش را موگیری کرده و پرداخت می‌کند. این فرآیند نیازمند مهارت‌های ظریف و تجربه بالا است و به همین دلیل، تنها افرادی با صلاحیت می‌توانند به این کار پرداخته و زیبایی و کیفیت فرش‌های دستباف، به ویژه تابلو فرش‌ها را تضمین کنند.
- از سوی دیگر، در پرداخت ماشینی، دستگاه‌های پیشرفته و خودکار وظیفه کوتاه کردن و پرداخت را بر عهده دارند. این تکنیک علاوه بر دقت بسیار بالا، بدون دخالت انسان انجام می‌شود و به همین خاطر خطای آن به حداقل می‌رسد. با این حال، این روش برای همه نوع فرشی مناسب نیست و در مورد فرش‌های دستباف، همچنان نیاز به مهارت‌های دستی و تخصصی احساس می‌شود.
کلام آخر
پرداخت فرش دستباف، فرآیندی اساسی پس از بافت فرش است که به تمیزی، براقیت و تثبیت رنگ‌های آن کمک می‌کند. این اقدام به وسیله استادکاران مجرب انجام می‌شود. پرداخت نه تنها سطح فرش را صاف و زیبا می‌کند، بلکه به نمایش بهتر طرح‌ها و رنگ‌ها نیز کمک می‌کند. حال اگر شما هموطن گرامی قصد خرید دارید کافی است سری به راهنمای خرید فرش دستباف ابریشم بزنید تا با آگاهی کامل خریدی مطمئن داشته باشید.
